Mae’r dudalen hon yn grynodeb byr o’r dogfennau polisïau cynllunio allweddol yng Nghymru.
Last updated: 2 July 2025
Polisïau cynllunio yw’r brif ystyriaeth wrth benderfynu ar bob cais cynllunio. Rhaid i’r awdurdod cynllunio lleol (ACLl) ystyried polisïau sydd wedi cael eu creu ar lefel genedlaethol a lleol wrth benderfynu a ddylid cymeradwyo neu wrthod caniatâd cynllunio. Dyma’r dogfennau polisi cynllunio cenedlaethol a lleol allweddol:
Cymru’r Dyfodol yw’r fframwaith datblygu cenedlaethol a gynhyrchwyd gan Lywodraeth Cymru, ac mae’n gosod y cyfeiriad strategol ar gyfer datblygu yng Nghymru hyd at 2040. Mae’n ofynnol i gynlluniau datblygu lleol (CDLlau) gydymffurfio â Cymru’r Dyfodol, ac mae’n ystyriaeth berthnasol wrth benderfynu ar geisiadau cynllunio.
Polisi Cynllunio Cymru (PCC) yw’r ddogfen polisi cynllunio cenedlaethol a gynhyrchir gan Lywodraeth Cymru. Y fersiwn cyfredol yw PCC12. Mae’n nodi’r polisïau cynllunio defnydd tir ac mae’n cael ei ategu gan gyfres o nodiadau cyngor technegol (TAN), nodiadau cyngor technegol mwynau (MTAN), Cylchlythyrau Llywodraeth Cymru, a llythyrau egluro polisi, sydd gyda’i gilydd yn darparu’r fframwaith polisi cynllunio cenedlaethol ar gyfer Cymru.
Mae Polisi Cynllunio Cymru hefyd yn ystyriaeth berthnasol wrth benderfynu ar bob cais cynllunio, sy’n golygu bod yn rhaid ystyried ei bolisïau wrth wneud penderfyniadau cynllunio.
Nod PCC yw... “sicrhau bod y system gynllunio yn cyfrannu at gyflawni datblygu cynaliadwy ac yn gwella llesiant cymdeithasol, economaidd, amgylcheddol a diwylliannol Cymru...”
Mae Pennod 6 PCC, ‘Lleoedd Unigryw a Naturiol’, yn ymdrin ag agweddau amgylcheddol a diwylliannol creu lleoedd.
Edrychwch ar adran 6.4 (tudalennau 143-160) i gael gwybod am egwyddorion arweiniol Llywodraeth Cymru mewn perthynas â rhwydweithiau ecolegol a bioamrywiaeth, gan gynnwys safleoedd dynodedig.
Rhaid i Awdurdodau Cynllunio Lleol gynhyrchu cynllun datblygu lleol (CDLl) cyfredol sy’n nodi polisïau cynllunio ar gyfer eu hardal. Mae Cynlluniau Datblygu Lleol yn cynnwys polisïau sy’n dyrannu darnau o dir ar gyfer mathau penodol o ddatblygiad, ynghyd â pholisïau rheoli datblygu y mae ceisiadau cynllunio’n cael eu hasesu yn eu herbyn. Nid oes angen i Gynlluniau Datblygu Lleol ailadrodd canllawiau cenedlaethol, ond gallant eu cymhwyso mewn cyd-destun lleol.
Mae paratoi a mabwysiadu CDLl yn cynnwys proses hir a all gymryd sawl blwyddyn. Gall Cynlluniau Datblygu Lleol amrywio’n eithaf sylweddol o un ardal i’r llall ond mae PCC yn ei gwneud yn ofynnol i bob un gynnwys polisïau cynllunio strategol cyfredol sy’n unol â Cymru’r Dyfodol a PCC.
Mae CDLl yn rhan o’r hyn a elwir yn ‘gynllun datblygu statudol’ sydd wrth galon y system gynllunio. Mae’n ofyniad cyfreithiol i benderfyniadau cynllunio gael eu gwneud yn unol â’r cynllun datblygu statudol hwn.
Edrychwch ar ein canllaw i gynlluniau datblygu lleol i gael rhagor o wybodaeth am y broses hon (dolen isod).
Mae canllawiau cynllunio atodol (CCA) yn rhoi mwy o fanylion a chyd-destun ar agweddau penodol o bolisïau mewn CDLl sydd wedi’i fabwysiadu. Gallant fod yn adnodd defnyddiol i ddatblygwyr a chymunedau lleol gan eu bod yn gallu egluro sut y gellir bwrw ymlaen â pholisïau a darparu enghreifftiau ymarferol. Er enghraifft, mae llawer o ACLlau wedi mabwysiadu Canllawiau Cynllunio Atodol ar fioamrywiaeth i roi rhagor o arweiniad i ddatblygwyr ar sut i wneud eu ceisiadau cynllunio yn fwy ystyriol o natur (ee drwy osod briciau gwenoliaid mewn tai newydd neu reoli mannau agored er budd natur).
Nid yw’r CCA yn rhan o’r cynllun datblygu statudol ac ni allant gyflwyno polisïau cynllunio newydd, yn hytrach maent yn ymhelaethu ar sut y dylid gweithredu polisïau. Fodd bynnag, maent yn ystyriaeth bwysig wrth benderfynu ar geisiadau cynllunio.
Senedd Cymru – Y Gyfres Gynllunio: 1 – Polisi Cynllunio Cenedlaethol
Canllawiau cymunedol ar gynlluniau datblygu | LLYW.CYMRU
Cynlluniau Datblygu Lleol – Cymorth Cynllunio Cymru
Cymorth Cynllunio Cymru – Canllawiau Cymunedol ar Gynlluniau Datblygu
Eich cynllun datblygu lleol: beth ydyw a phryd gallwch chi gymryd rhan