Llawenydd ar Ynys Môn wrth i'r Crëyr Mawr Gwyn fridio yng Nghymru am y tro cyntaf erioed – yng ngwarchodfa RSPB Cors Ddyga. RSPB Cymru yn galw ar Lywodraeth Cymru i gryfhau’r Bil Amgylchedd sydd ar y gweill i wneud llwyddiannau cadwraeth fel hyn yn fwy tebygol.
Mae pedwar cyw Crëyr Mawr Gwyn wedi llwyddo i fagu plu yng Nghymru am y tro cyntaf. Dywedodd RSPB Cymru fod y cywion wedi magu plu mewn dau nyth gwahanol ar yr un safle yn RSPB Cors Ddyga, Ynys Môn. Dyma’r tro cyntaf i achos o’r fath gael ei roi ar gofnod yng Nghymru. Mae staff wedi bod yn monitro'r nythod ers dechrau mis Mai, gan ddilyn eu cynnydd yn llawn cyffro a phryder.
Mae’r Crëyr Mawr Gwyn yn aderyn mawr gwyn a all edrych yn debyg i’r Crëyr Bach, ond mae’n llawer iawn mwy – mae’r un maint â'r Crëyr Glas. Rhai o’r nodweddion eraill y dylid cadw llygad amdanynt yw traed duon (nid melyn), pig melyn (ymhlith y rhai ifanc a phan nad ydynt yn eu tymor bridio) a thechneg bysgota wahanol, sy’n debycach i dechneg y Crëyr Glas. Mae'r adar yn dechrau bridio o ddwy neu dair oed ymlaen, ac mae un o'r pedwar o Grehyrod hŷn yn wyneb cyfarwydd i staff yr RSPB, gan ei fod wedi teithio o amgylch nifer o safleoedd yr RSPB, cyn penderfynu ymgartrefu yn RSPB Cors Ddyga.
Dyma restr o'r safleoedd yr oedd y Crëyr Mawr Gwyn wedi ymweld â nhw cyn ymgartrefu yn RSPB Cors Ddyga:
Mae'r tîm wrth eu bodd yn gweld ychwanegiad mor hardd i'n casgliad o adar bridio. Rydyn ni’n hynod falch bod yr holl waith i greu gwlyptiroedd ar gyfer Adar y Bwn, ac adar hirgoes sy'n bridio, hefyd wedi darparu lle i fywyd gwyllt arall ymgartrefu ynddo, wrth iddyn nhw addasu i'r newid yn yr hinsawdd”.
Mae’r Crëyr Mawr Gwyn ar Restr Oren Adar o Bryder Cadwraethol Cymru. Felly, er bod y digwyddiad hwn yn siŵr o ddenu sylw gwylwyr adar brwd, mae RSPB Cymru yn annog ymwelwyr i gadw ddigon pell o'r ardal nythu er mwyn osgoi tarfu ar yr adar prin hyn, wrth iddyn nhw geisio gael eu traed danynt yn eu cartref newydd.
“Diolch i amddiffyniad cyfreithiol gwell, amodau mwy ffafriol yn ystod y gaeaf yn sgil y newid yn yr hinsawdd, a'r ffaith bod mwy o ysglyfaethau ar gael, mae'r Crëyr Mawr Gwyn wedi lledaenu ledled Ewrop. Yn anad dim, mae hyn yn deillio o’r gwaith sy’n cael ei gynnal i greu ac i adfer gwlyptiroedd lle gall byd natur ffynnu. Mae’r gwaith deinamig o reoli cynefinoedd ar gyfer Adar y Bwn yng Nghors Ddyga – rhywogaeth sydd ar y rhestr goch – wedi bod o fudd mawr i'r Crëyr, ac wedi sicrhau y gall nythu'n llwyddiannus heb bobl yn tarfu arno.”
Rydyn ni'n falch iawn o glywed y newyddion cyffrous gan RSPB Cors Ddyga. Ers y cofnod bridio cyntaf yn y DU, yng Ngwlad yr Haf yn 2009, mae gwaith monitro blynyddol gan y Panel Adar Bridio Prin yn dangos bod y niferoedd wedi cynyddu'n gyson a bod dros 100 o barau yn bridio yn Lloegr bob blwyddyn erbyn hyn. Maen nhw wedi’u gwasgaru ar draws chwe sir, ac yn defnyddio rhwydwaith o safleoedd gwlyptir sy'n cael eu rheoli a'u gwarchod yn dda."
Ar adeg pan mae natur Cymru yn parhau i fod mewn cyflwr pryderus, mae RSPB Cymru yn falch o fod ar flaen y gad yma – ac mae’n gobeithio y bydd yn ysbrydoli Llywodraeth Cymru i gryfhau ei Bil Amgylchedd sydd ar y gweill i gynnwys targedau deddfwriaethol ar gyfer rhywogaethau, fel y gellir dathlu mwy o lwyddiannau cadwraeth fel hyn ledled Cymru.
Dihangwch i ddyfroedd tawel Cors Ddyga, ble mae sŵn Adar y Bwn a Chornchwiglod yn chwilota. Ymlwybrwch gan wylio adar ysglyfaethus yn cylchdroi'r awyr, neu ewch yn y cyfnos i weld Drudwyon yn eu cannoedd.
